Budapeşte II. Bölge Belediye Başkanı Őrsi Gergely İle Kente Dair

Budapeşte II. Bölge Belediye Başkanı Őrsi Gergely ile doğal ve kültürel miras, uluslararası iş birlikleri ve ortaklıkların önemi, vatandaş katılımı ve belediye olarak sürdürebilir bir gelecek doğrultusunda yaptıkları projeler hakkında konuştuk.

Röportaj: Yasemin Okay

Doğal ve kültürel miras şehirlerin ruhunun bir parçasıdır. Ancak bu zenginliklerin sergilenmesi, korunması ve kent sakinlerinin günlük hayatlarının bir parçası haline gelmesi şehirlerin teşvikine bağlıdır. Bu konuda önemli çalışmalar yapan Macaristan’ın Budapeşte II. Bölge Belediye Başkanı Őrsi Gergely ile konuştuk. Tarihin ve kültürel kimliklerin kente yansımalarından bahsettik. Sohbetimizde belediyelerin karar verme aşamalarında vatandaş katılımının öneminden uluslararası çözüm üretme ve deneyim paylaşma mekanizmalarına kadar birçok şey vurgulandı. Uluslararası iş birliklerine ve özellikle Türk kardeş şehirlerle olan dayanışma ve dostluk ilişkilerinin potansiyelinin altı çizildi. Sürdürebilirliğin farklı boyutlarını ele aldıkları projeleri, kazandıkları deneyimleri ve gelecek planlarını öğrendik.

Budapeşte II. Bölge, Buda dağları, mağaralar ve ormanlar gibi doğal cazibe merkezleriyle ve Macar mimarisinin önemli eserleriyle dolu. Bu zengin kültürel ve doğal miras turistik faaliyetlere nasıl katkıda bulunuyor ve Budapeşte sakinlerinin kentsel alanını ve günlük yaşamlarını nasıl şekillendiriyor?

II. Bölge, Budapeşte’nin popüler bir yerleşim bölgesidir. Doğuda Tuna Nehri ile sınırlanmış ve batıda Buda tepeleri üzerine kurulmuştur.  Çekici gücünü inişli çıkışlı güzel tepelerin zengin bitki örtüsünden, çevre gezilerine uygun dağlarından ve kaplıcalardan almaktadır. Tepelerimizde nadir bitki ve hayvan türlerine rastlanabilir. Ancak en önemli varlığımız, burada yaşayan insanlara sağladığımız sakin ve yüksek standartlı yaşam ortamıdır; kamuya açık alanların temiz ve düzenli tutulmasına, yeşil alanlara ve parklara özen gösterilmesine ve yapılı mirasın korunmasına özel önem verilmektedir.

Yabancı turistler en çok ilçedeki şifalı hamamları ve sağlık merkezlerini sevmektedir. Saint Lucas sağlık merkezi ve Veli Bey spa merkezi oldukça popülerdir. Sokullu Mustafa tarafından inşa edilen King spa ne yazık ki belirsiz bir süre için kapalı olup yeniden inşa edilmeyi beklemektedir. Enerji fiyatlarının hızla yükselmesi nedeniyle şifalı hamamlara giriş biletlerinin fiyatları artmıştır, ancak 65 yaş üstü ilçe sakinleri buralardan indirimli fiyatla yararlanabilmektedir.

Önemli turistik merkezlerde trafik sıkışıklığı yaşanmaktadır, ancak popüler tur destinasyonları ve turistik yerler bölge içinde rahat ve samimi özelliklerini koruyabilmiştir. Trafik altyapısının geliştirilmesi ve araç trafiğinin kısıtlanmasının büyük önem taşıdığını düşünüyoruz.

Bölgedeki yapılı çevrenin son derece çekici kısımları arasında, sadece Macar ve Türk turistlerin değil, aynı zamanda bir dizi başka milletten turistin de ziyaret ettiği Osmanlı mimarisinin kültürel mirası yer almaktadır. Gül Baba türbesi gerçek bir hac mekânı haline gelmiştir.

Finike’den sonra ilçeniz kısa bir süre önce Beşiktaş ile kardeş şehir oldu. 2024 yılı aynı zamanda iki ülke arasındaki diplomatik bağların ve dostluğun tesisinin 100. yıldönümü anısına ‘Macar-Türk Kültür Yılı’ olarak kutlanacak. Bu diplomatik ilişkiler uluslararası kültürel ve ekonomik işbirliğine nasıl katkıda bulunuyor?

Diplomatik ilişkiler, bir dizi iyi uygulamayla tanışmaya yardımcı oluyor. Birbirimizin kültürünü tanımanın yanı sıra, başka yerlerde mükemmel bir başarı geçmişine sahip olan kanıtlanmış iyi uygulamaları II. Bölge’de uygulamak son derece önemli ve bizim de bazı iyi örnekler sunabileceğimizden eminiz. Sorunlar neredeyse hiçbir zaman birbirinin aynısı olmasa da çözüm üretme veya yöntem uygulama girişimlerine dair bilgi edinildiğinde daha etkili ve daha başarılı çalışmalar yapılabilir. Ayrıca, kardeş şehirlerimizin çeşitli ortak projelerde yer alma fırsatı sunacağından ve ortak tarihi değerlerimizi geliştirmeye özel önem verebileceğimizden de eminiz. Türk-Macar diplomatik ilişkilerinin kuruluşunun 100. yıldönümünü layıkıyla kutlamak amacıyla Gül Baba Kültür Mirasını Koruma Kamu Vakfı ile ortak etkinlikler düzenlemeyi planlıyoruz. Türk veya Osmanlı yapı mirasının nerelerde olduğunu göstermek için Türkçe-İngilizce-Macarca çok dilli yol işaretleri yerleştirilecektir. Bu tesislerin çevresinin güzelleştirilmesine ayrı bir özen gösterilmektedir. Çoğu Isparta’daki dostlarımızdan gelen çok sayıda gül dikeceğiz. İlçe sinemalarımızda Türk filmlerinin gösterilmesini öngörüyoruz.

Vatandaş katılımı, karar alma süreçlerine halkın katılmasını ifade eder ve şeffaflığın ve paydaş katılımının arttırılmasına yönelik taleplere cevap verir. Katılımcı yaklaşımlarla aynı zamanda çözümler birlikte yaratılabilir ve yerel yönetimlere olan güven artabilir, vatandaşların mahallelerine olan bağlılık duygusuna katkıda bulunulabilir ve proje ve kampanyalara aktif katılımı teşvik edilebilir. Faydaları göz önüne alındığında, bölgeniz vatandaş katılımını artırmak için neler yapıyor?

Belediyedeki çalışmalarımızda mümkün olduğunca çok sayıda topluluk meclisi ve oturum düzenlemek için ciddi girişimlerde bulunuyoruz. İster büyük bir proje olsun, isterse bir parkın yenilenmesi, bir oyun alanının kurulması gibi daha küçük işler olsun, öncesinde mahallede yaşayan insanların görüşlerini almaya çalışıyoruz. Bazı durumlarda, özellikle trafik düzeni değiştirildikten sonra, yapılan değişiklikleri tekrar gözden geçiriyor ve meclisi tekrar toplayarak iyileştirmelere katkıda bulunan bölge sakinlerini dinliyor, paylaştıkları günlük deneyimler ve görüşlerle birlikte o ana kadar yapılmış değişiklikleri kusursuz hale getiriyoruz. Aynı şekilde, her yıl bir topluluk bütçesi ilan etmek de çok önemli. Bunun anlamı, yerel meclisin bütçenin bir kısmını mahallede yaşayan insanların tavsiyeleri doğrultusunda kullanılmak üzere ayırmasıdır. Uygulanabilecek çok sayıda makul teklif alınmaya devam etmektedir. Katılımcı yönetimin bir biçimi de gezinti alanlarımızın gönüllüler ve mahalle sakinleri ile birlikte temizlenmesi ve düzenlenmesidir. Bu alanlar yerel belediye tarafından işletilmemekle beraber ilçe sınırları içinde yer almaktadır ve yerel meclis, bölge sakinleriyle birlikte bu alanların iyi durumda tutulmasına önem vermektedir. Belediye meclisi bu etkinlikleri düzenli olarak duyurur ve bunlar için gerekli araç ve gereçleri sağlar.

Kompostlama, basit ve uygulanabilir olması nedeniyle atık miktarını azaltmanın ve toprak kalitesini artırmanın harika bir yoludur. Budapeşte II. Bölge olarak, 2007 yılından bu yana topluluklara kompostlama konusunda rehberlik edecek araçları ve bilgileri sağlıyorsunuz. Programın başarısına değinirsek, bireysel sakinler, haneler ve kurumlar için ne tür olumlu sonuçlar sağlamıştır?

İlçede sadece tepelerde değil, aynı zamanda taze çimenliklerdeki yerleşim alanlarının çevresinde de çok fazla yeşillik bulunduğundan, önemli bir görev de yeşil atıkların yönetimi ve kullanımıdır. Daha fazla topluluk kompost sahası oluşturulmasına yönelik işaretlerin giderek artmasına bakılırsa bunu bir başarı olarak adlandırmak mantıklıdır. Bu yıl, hobi bahçelerimizle bağlantılı olarak, yeni bir topluluk kompost tesisi kurmayı planlıyoruz ve düzgün bir şekilde işletilebilirse, kompostlamanın giderek daha popüler hale geleceğine ve ilginin daha da artacağına inanıyoruz.

Budapeşte kültürel ve tarihi önemiyle bilinmektedir. Keltlerden Romalılara ve Osmanlılara kadar pek çok yerleşime ev sahipliği yapmıştır. Bu zengin kültürel miras bölgenize nasıl yansıyor ve geçmişin şimdiki kentsel mekanla ilişkisi nedir?

Burada tarihi veya mimari nedenlerle önemli olan birtakım yapılara veya yapı parçalarına rastlamak mümkün. Bunlar, bağlı olduğumuz ve korunması ortak görevimiz olan toplum için paha biçilmez varlıklardır.

Anıtsal yapıları korumak devletin görevidir ancak belediyeler de çok şey yapabilir ve biz de yapıyoruz. Değerli mimari mirası korumanın en etkili yollarından biri onları yerel bireysel koruma altına almaktır. Korunan binaların sayısı yerel halktan gelen öneriler doğrultusunda yıldan yıla artmaktadır.

Macar kültürünün yanı sıra, Türk ve Alman kültür mirasının varlığı ve desteklenmesi de ilçemizin en baskın özellikleridir. Gül Baba Türbesi Mirasını Koruma Vakfı ile birlikte düzenlenen ve Türk pazarı, konserler, gül dikim gösterileri ve danışmanlık hizmetleri de dahil olmak üzere bir dizi programla meraklı ziyaretçileri kendine çeken Gül Günleri olağanüstü önem taşımaktadır. İşbirliğinin ve ortak programlar düzenlemenin gelecekte de önemli bir alan olmaya devam edeceğini düşünüyoruz. İlçede başka milletlerden ve azınlıklardan insanlar da yaşamakta olup belediye bu grupların kültürel görünümlerini de aynı şekilde teşvik etmekte ve desteklemektedir.

Kentler hızla büyüyen ekonomileriyle güçlü küresel aktörler haline gelirken, küresel tehditlerin de ön saflarında yer alıyorlar. Macaristan’ın başkenti ve en kalabalık şehri olan Budapeşte de bu dünya çapındaki kentsel zorluklarla karşı karşıya. Bu zorluklarla başa çıkmaya ve değişimi gerçekleştirme becerisi kazanmaya yönelik politika ve uygulamalar nasıl hayata geçiriliyor?

Pek çok alanda, şehrin ve bölgenin yaşamında öne çıkan noktalar yeniden konumlandırılmıştır. Örneğin 2022 yılında II. Bölge’deki Széna Meydanı’nın yeniden inşasında yeşil alanların artırılması ve asfalt alanların azaltılması önemli bir hedef olarak benimsenmiş ve sadece bu meydana 58 yeni ağaç dikilmiştir. Aynı zamanda, 28 bin metre karelik yeşil alanı ve 200 yeni ağacıyla spor yapmak, dinlenmek veya oyun oynamak isteyenleri bekleyen topluluk alanı da geçtiğimiz yıl teslim edildi. Ayrıca, ağaç kesimi yönetmeliği daha da katılaştırılmış ve sürdürülebilirliğin sağlanması için birçok eylem başlatılmıştır. Örneğin, ilçe sakinleri ihale yoluyla yağmur suyu kolektörleri alabilmekte, bu da yaz yağmurlarından sonra kayda değer miktarda suyun toplanmasını sağlamaktadır. Başka bir deyişle, aniden bastıran büyük miktardaki yağışlar gibi küresel sorunlara yerel düzeyde yanıt vermeye çalışıyoruz. Şu anda büyük rezervuarlar kuracak durumda değiliz, ancak bölge sakinleri toplama kutularından yararlanıyor ve sonuç olarak, ilçe düzeyinde binlerce litre yağmur suyunu toplayıp daha sonra kullanabiliyoruz.

İklim krizinin etkileri tüm dünyada giderek daha görünür hale geliyor. Bu bağlamda şehirler, sakinlerinin yaşam kalitesini artırarak ve iklim krizinin etkilerini azaltarak sürdürülebilir kalkınmada hayati bir rol oynamaktadır. Sürdürülebilir politika ve uygulamaların bölgenizin geleceğinde nasıl bir rolü olacak?

Sürdürülebilirlik halihazırda önemli bir rol oynamakla beraber büyüme potansiyeli de hala mevcuttur. Geçtiğimiz yıl, diğer zamanlarda olmasa da yaz sıcağı dalgaları ve kuraklık sırasında herkes değişiklikleri hissedebildi. Önümüzdeki on yıl, bugün diktiğimiz ağaçların gölgesinde dinleneceğimizi biliyoruz, bu nedenle bu bölgeye elimizden geldiğince çok ağaç dikiyoruz. Bölgeyi yeniden ağaçlandırmak için çaba sarf ediyoruz. Çeşitli sivil toplum kuruluşları ve sivillerle işbirliği içinde dikilen ağaçların sayısı ile belediyenin kendi başına diktiği ağaçları topladığımızda, 2022 yılında ilçe genelinde yaklaşık 2000 fidan dikilmiştir. Ayrıca belediye, basit, sürdürülebilir, enerji tasarruflu aydınlatmaya yardımcı olmak için örneğin enerji tasarruflu LED ampuller satın alarak yerel halka da destek olup enerjiden mümkün olduğunca fazla tasarruf etmeye çalışmaktadır.

marmara.gov.tr/budapeste/blog