Romanya’da ya yaşayan “Macar azınlık” ve hakları

İlköğretim birinci sınıftan itibaren liseyi bitirinceye kadar Macarca eğitim görüyorlar, yani bütün dersleri (Tarih, Matematik, Fen, Sosyal Bilgiler, Fizik, Coğrafya, Kimya gibi bütün dersleri) Macarca olarak okuyorlar. Bu süreçte Romanya’nın resmi dili olan Rumence’yi Macar azınlığın çocukları sadece seçmeli ders statüsünde okuyorlar. Romanya’nın Targu-Mureş, Cluj-Napoca ve Timişora şehirlerinde Macarca eğitim veren üç üniversiteleri var. Her seçim zamanı, Macar partileri halk oylamasına birlikte katılıyorlar. Macarlar Romanya’nın toplam nüfusunun % 6’sını oluşturuyorlar. Ülkede yapılan her seçimde Macarların oyu hiçbir zaman % 7 – % 8’in altına düşmüyor. Macar Ulusal Birliği, Rumen koalisyon hükümeti içinde bir Rumen partisi ile birlikte yer alıyor, en önemli bakanlıkların çoğunda Macar bakanlar yer alıyor ve hükümette 12 bakanları var.

Transilvanya ve Banat’taki Macarlar yaşadıkları köylerde, kasabalarda ve şehirlerde, sâhip oldukları toprakları kesinlikle başkalarına satmıyorlar. Macar olmayanlara toprak satmak onlar için çok utanılacak bir durumdur. Yine yaşadıkları yerlerde Macar olmayan başka halklar toprak satarlarken satılan toprağa çabucak üç veya dört misli para veriyorlar, arazileri erkenden satın alıyorlar ve başka alıcılara fırsat tanımıyorlar. Bazı zamanlar, Transilvanya’da bir şeye yaramayan ya da sâhibinin satmadığı topraklar için de üç veya dört kat fiyat veriyorlar, böylece arazi alım işlerine devam ediyorlar. Romanyalı Macarlar, yaşadıkları bütün yerleşimlerinin kazılabilen bütün topraklarını kazıyorlar, tepe, engebeli ya da meyilli olsa bile, ocaklarının sevdalısı insanlar.

Romanyalı Macarlar, dillerinin de âşığı insanlar. Dillerini bilmemek onlar için çok utanç verici bir durumdur. Kendi aralarında çoluk-çocuk, köylerde, şehirlerde, satış mağazalarında, pazarlarda, ticaret yaparlarken, satış yaparlarken, Macarca’dan başka hiçbir dil konuşmuyorlar. Mahalli yerlerinde yabancı insanlara önce Macar dili ile karşılık veriyorlar, konuştukları insan hiç Macarca bilmiyorsa ve kendileri de mecbur kalırlarsa o zaman Rumence konuşuyorlar fakat bazı Macarlar hiç Rumence bilmiyorum diyor ve yabancılarla Rumence asla konuşmuyorlar. Bugün Macarca, Romanya sınırları içerisindeki Transilvanya ve Banat’ta çok baskın dildir. Yaşamın her alanında kullanılıyor ve çok güçlü yaşıyor.

2012-07-21