Kapı – Magda Szabó

Kapı (Az Ajtó) 1917 doğumlu Macar yazar Magda Szabó’nun en sevilen kitaplarından biriymiş. 2003 yılında yazarına Femina Ödülü’nü kazandırmış. Son zamanlarda beni en çok etkileyen, en çok heyecanlandıran kitap oldu Kapı. Gerçek bir inci. Otobiyografik unsurlar taşıyormuş. Bunu bilmek kitabın benim üzerimdeki etkisini arttırıyor çünkü roman öyle bir roman karakteri barındırıyor ki, onu tanımamış olmak gerçek bir kayıp olurdu benim için.
Yeryüzünde sıra dışı insanlar vardır hani, zor, tuhaf insanlar, bildik, alışılmış kalıplara sığmayan, her şeye meydan okuyan, ne zaman ne yapacağını kestiremediğiniz, ama ölümüne karakter sahibi, onurlu, zeki ve vicdanlı insanlar… İyi, bilge insanlar yani… Ender rastlanır onlara. İşte onlardan biri var bu romanda. Adı Emerenc… Tüm yaşamını kapıcılık, hizmetçilik yaparak geçirmiş, yorulmak nedir bilmeyen, uyumak için bir yatağı bile olmayan, “temizler temizi” yaşlı, yalnız Emerenc…
Roman, bir kadın yazarın kendisine ev işlerinde yardımcı olması için bir hizmetçi arayışıyla başlıyor. Ve böylece yaşamına Emerenc giriyor. Tüm sırları, gizemli yaşamı ve efsanevi karakteriyle… Yirmi yıl sürecek bir beraberlik başlıyor. Tüm sırlar, tüm kapılar bir bir aralanıyor. Bu romanı okumamak büyük bir kayıptır. Çok iddialı oldu belki ama Kapı da çok iddialı bir kitap. Özellikle insan doğası, insan ilişkileri, yaşam, yalnızlık, din, iyilik-kötülük, dostluk gibi temalara karşı özel bir merakınız varsa bu roman tam size göre.
Emerenc’i şu şiirsel cümlelerle Magda Szabó’dan daha iyi kim anlatabilir ki:
“Emerenc herkes için örnek alınması gereken, herkesin yardımına koşan bir insan, bir ülküydü, sakız gibi kolalı önlüğünün cebinden güvercin misali sesler çıkararak uçuşan pamuklu mendiller, kâğıda sarılı küçük bonbonlar çıkarırdı, o kar kraliçesiydi, güvenliğimiz demekti, yazın ilk kirazı, güz mevsiminde kabuğundan fırlayan ilk kestane, kışın pırıl pırıl parlayan balkabağı, ilkbaharda genç sürgünlerde baş veren ilk tomurcuktu, Emerenc saftı ve baştan çıkarılamazdı, o bizdi, o hepimizdi, hep olmak istediğimiz en iyi halimizdi.”

Not: Kapı ünlü Macar yönetmen István Szabó tarafından 2012’de sinemaya uyarlanmış. Başrolde Helen Mirren ve Martina Gedeck oynuyor. Söylemeye bile gerek yok, Helen Mirren Emerenc rolünde. Her ne kadar benim zihnimde canlandırdığım Emerenc çok daha yapılı ve yumuşak ifadeli olsa da, Helen Mirren yine bir harika.

Orjinali: >>>