Hungarikumlar: Budapeşte Çigan Senfoni Orkestrası – Mükemmel bir müzik sentezi

Aslında 138 müzisyenden oluşsa da Macaristan’daki resmi adı Yüz Kişilik Çigan Orkestrasıdır. 28 yıldır turneye çıkan, dünyanın dört bir bucağında konserler veren orkestra klasik müziğin, Macar ve Çigan müziğinin ilginç bir sentezini sunarak ün sağlamıştır.  2000 yılında Guiness rekorlar kitabına da girmiştir. Orkestra 2014 yılından bu yana Hungarikumlar listesine alınmıştır.

1985 yılında kurulan bu orkestranın aslında ortaya çıkış öyküsü de çok ilginçtir. Dönemin çok ünlü bir Çigan müziği ustası Sándor Járóka’nın ölümü Macar romanlarının bu ünlü müzisyene layık bir cenaze töreni yapmaları düşüncesini gündeme getirmiştir. Bu nedenle de yüz ünlü Çigan müzisyeni bir araya gelmiş ve Sándor Járóka’nın cenaze töreninde bir konser vermiştir. İşte daha sonra orkestrayı kuran Budapeşte Çigan Müziği Ulusal Kültür Derneği  de bu süreçte doğmuştur. Tanınmış müzisyenler László Berki, Tivadar Mészáros ve Lajos Boross tarafından kurulan bu orkestra daha sonra kısaca Yüz Kişilik Çigan orkestrası olarak anılmaya başlanmıştır. Büyük ilgi gören orkestra daha sonra yurt dışında da Budapest Gypsy Symphony Orchestra  adıyla konserler vermeye başlamıştır.

Orkestra Macar müzik hayatının en tanınmış temsilcilerinden biridir. Lizbon Dünya Fuarının açılış konserini bu orkestra vermiştir. İsviçre’den Çin’e, İtalya’dan Türkiye’ye sayısız turnelere katılmışlardır. Çigan orkestrasının sürekli konserler verdiği bir diğer başkent de Paris’tir. Orkestra Theatre des Champs Elysées’de 55 sahne almıştır.

Orkestra hem klasik müzik ve hem de Macar ve Çigan müziği çalmaktadır. Repertuarında Brahms, Strauss, Bartók ve Kodály’dan da eserler bulunan. Budapeşte Çigan Senfoni Orkestrası Macar, Çigan ve hatta Orta Avrupa Yahudi müziği olan Klezmer müzikten yaptığı seçmelerle tam bir müzik sentezi sunmaktadır.

Orkestranın en önemli özelliklerinden biri de, müzisyenlerin tüm eserleri önlerinde notalar olmadan çalmalarıdır. Tüm dikkatlerini konsere vermektedirler. Böylece hem izleyicilerle ve hem de orkestra üyelerinin birbirleriyle olan ilişkileri bambaşka bir uyum içinde gerçekleşmektedir.

Orkestranın solistleri genellikle Çigan müziğinin en önemli enstrümanları olan keman, klarnet, kontrbas ve cimbalom ile eserleri seslendirmektedirler. Ancak viyola ve viyolonsel de önemli çalgılarındandır.

Orkestra faaliyetlerini bir şef olmaksızın sürdürmektedir.  Eserin sunumuna göre solistler, zamanı geldiğinde kimseden direktif almadan öne çıkarak parçalarını sunarlar. Orkestra üyeleri arasındaki uyum başka hiçbir orkestrada olmadığı kadar yüksektir.

Bunun nedeni de Çigan müzisyenlerin bu müziği genellikle bir okul eğitimi olmadan, birbirlerinden görerek ve deneyimleri birbirlerine aktararak öğrenmeleridir. Yani Romanların çoğu okullu değil alaylı olarak enstrüman çalmasını öğrenirler. Dikkatleri bu nedenle sürekli birbirlerindedir. Çoğu kez babadan oğla, kuşaktan kuşağa aktarılan müzik ustalığı bir gelenek olarak ailede de devam eder.

Orkestra üyelerinin toplam sayısı 128’dir. Bu da orkestra üyelerinin bir kısmının dönüşümlü olarak dinlenmelerine imkân vermektedir. Zaten orkestranın kurucu üyeleri arasında artık yaşlıların sayısının artması nedeniyle de orkestra üyelerinin bir kısmı yoğun turne trafiğine de dayanamamaktadırlar.

Romanlar arasında müzik genellikle ailede öğrenilse de Budapeşte Çigan Senfoni Orkestrasının üyelerinin tamamı Konservatuar mezunudur. Bu orkestranın üyesi olabilmek Macar Çigan müzisyenler arasında çok büyük bir onur ve prestijdir. Bu orkestrada her çalgı gerçekten de ustasının eline teslim edilmiştir.

Budapeşte Çigan Senfoni Orkestrası pek çok ödüle layık görülmüştür.

Klasik müziğin, Çigan, Macar ve Yahudi müziğinin bu çok ilginç sentezini sunarak dünyada ün kazanan bu orkestranın eserleri eğer ilginizi çekmişse, orkestranın konser kayıtlarını  orkestranın kendi sitesinden de izleyebilirsiniz.

Türkinfo

 Macaristan Ankara Büyükelçiliğinin desteğiyle hazırlanmıştır.