Avrupa Parlamentosu’nun Macaristan’ın 2024’te AB Dönem Başkanı olmasına karşı çıkmasını Budapeşte nasıl karşıladı?

Avrupa Parlamentosu’nun (AP) 2024 yılının ikinci yarısında Macaristan’ın Avrupa Birliği (AB) Dönem Başkanlığını devralmaya uygun bir ülke olmadığı konusunda aldığı karar Macaristan tarafından “yok hükmünde” nitelendiriliyor.

AP’nin Macaristan’ın 1 Temmuz 2024’te 6 aylığına AB Dönem Başkanı olmasıyla ilgili bu itiraza, Başbakan Viktor Orban ve hükümetinin “demokratik gerilemeye” neden olması gerekçe gösterildi. Ülkede hukuk devleti uygulamalarının ihlaline ve ve temel haklardaki sınırlamalara dikkat çekildi.

Macar hükümetinin AP kararı konusundaki itirazı ise iki ayrı tezin vurgulanmasını temel alıyor.

Bunlardan ilki, Budapeşte ve Brüksel arasında bazı sorunların olduğu, ancak bu sorunların halledilmesi konusunda oldukça mesafe kat edildiği üzerine.

Brüksel’in Macaristan’da hukuk devletinin gereklerinin belli noktalarda yerine getirilmediğine dair eleştirileri, ilkesel olarak kabul görmese de, Budapeşte bu hususları görüşmeye ve Brüksel’in talepleri doğrultusunda değişiklikler yapmaya hazır olduğunu daha önce bildirmişti.

Özellikle Brüksel tarafından 2022’nin son çeyreğinde resmi olarak da kesilen yardım ve fonların bir an önce ödenmeye başlanması amacıyla bakanlar düzeyinde görüşmelere de başlanmış, ancak Brüksel Macar hükümeti tarafından yapılan değişiklik tekliflerini yeterli görmemişti.

Avrupa Birliği, özellikle Macaristan tarafından uygulanmayan “AB Savcılığı” kurumunun kabul edilmesi, ülkeye giren AB fonları ile ilgili yolsuzluk iddialarının kurumsal olarak araştırılması ve siyasetçilerin de yönetici olduğu yeni kurulan bazı vakıflara kamu kaynaklarının (ve AB fonlarının) aktarılması hususları üzerinde duruyordu.

Bütün bu tartışmaların üzerine, henüz anlaşma sağlanmadan AB Dönem Başkanlığının Macaristan’dan alınmak istenmesi tepkileri en yüksek düzeye çıkardı.

Macaristan Cumhurbaşkanı Katalin Novak, bugün “Devlet yöneticileri düzeyinde AB dönem başkanlığının Macaristan’dan alınmak istenmesi hususunun ciddi olarak gündeme bile gelmeyeceğine inanmak isterim” dedi.

Avrupa Parlamentosundaki bu son kararın tartışılması aşamasında oturumlara katılan ve Macar hükümetini temsil eden Adalet Bakanı Judit Varga “Bu oylama tamamen gereksiz bir oylama, çünkü geri planda Macar dönem başkanlığının kurumsal hazırlıkları yüksek tempoda sürüyor. Konsey yetkilileriyle gün be gün Macar dönem başkanlığının hazırlıklarını yapıyoruz” şeklinde bir açıklama yaptı.

Avrupa Parlamentosu’nda Macar muhalefet partileri adına konuşan AP üyesi Istvan Ujhelyi “Avrupa Parlamentosu’nun bu kararı Orban hükümeti için verilen yeni bir karnedir ve maalesef Avrupa değerlerinin Macaristan’da çiğnendiğinin kayda geçmesidir” dedi.

Yorumcular Macaristan’ın dönem başkanlığının başlama tarihinden tam bir yıl önce alınan, “Macaristan Avrupa Birliği’nin dönem başkanı olmamalı” yolundaki Avrupa Parlamentosu kararının, bu görevin fiilen Macaristan’dan alınmasından çok, Macar hükümetinin üzerindeki baskıyı arttırmayı ve AB’nin taleplerinin yerine getirilmesi için yeni bir yaptırım aracı yaratmayı hedeflediğini vurguluyorlar.

Tarık Demirkan – BBC