“ORHAN VELi 105 YAŞINDA” : Popüler 20. Yüzyıl Türk Şâiri Orhan Veli’den Seçmeler

“Otuz altı yıl, evet, ama ne otuz altı yıl.. Birinci ve ikinci dünya ‘paylaşım’ savaşlarının tam ortası, dünya (ve hâliyle Türkiye) en büyük değişim ve dönüşüm sürecinde, imparatorluklar yıkılıp parçalanır ve yeni devletler, yeni sistemler ortaya çıkarken; o da kendi hayatı içinde, yüzlerce yıldır süregelen şiir geleneğine yeni bir soluk getirmiş; kısaltmış, ‘Tanrı katı’ndan alelâde halkın arasına indirmiş, vezin, kafiye, âhengi kaldırmış, gündelik konuşma dilinde yazmış vs. Belki bunu ilk yapan o ‘DEĞİL’ ama estirdiği ‘GARiP’ rüzgârı ile ‘tartışmasız en tartışmalı’ şâirimiz olmuştur. Ve elbet en meşhur.”

Popüler 20. Yüzyıl Türk Şâiri Orhan Veli’den Seçmeler

Tarih:  28 Şubat 2019

Yer: Budapeşte, Magnet Közössegi Haz

Onur Toparlak ile röportaj

Türkinfo : Sayın Toparlak; klasik bir sual olacak ama, şiir neden bestelenir, ve neden Orhan Veli şiirleri?

Onur Toparlak : Bir değil iki soru oldu ama neticede bir yerden başlamalı. “Şiir neden bestelenir?” sorusunun, “şiir neden yazılır?” sorusundan çok da farklı bir cevabı yok aslında. Hattâ iyice gerilere gidip, “mağara duvarına neden geyik çizdiler ki?” sorusundan.. Kısaca (ve kabaca) düşünecek olursak, bu ‘acaip’ insanlar, diğerlerine bir şey anlatmak, onlarla bir şey paylaşmak, onlara ‘üzülüp sevinme arzuları vermek’ istediler. Bir şiiri müzik ile ‘beslemek’ de bu çabanın neticesinin bir neticesidir neticede. 🙂

“Neden Orhan Veli?” klasiğine gelirsek; okuduk, sevdik, ezberledik, kendimiz bir müzikle söyledik, ortaya bir şarkı çıktı. Haddimiz olmayarak, karınca kararınca (Hadi bakalım çevirin Macarcaya karınca kararını..) Ayrıca şâir yüz yıl öncesinden yazmış; “Benden bir mısra mırıldanacak / Şarkı hâlinde”. Bunu bir vasiyet kabul etmiş olduk belki de..

Türkinfo : Peki, Orhan Veli için en sık dile getirilen eleştiri ‘apolitik’ olması. Ya buna ne dersiniz?

Onur Toparlak : ‘Politik şiir’den kastınız nedir bilmem. Ama şâirin açık, net, gündelik dil kullanmasına karşın ‘slogan şiiri’ de yazmadığı ortada. Öte yandan; Neler yapmadık şu vatan için / Kimimiz öldük / Kimimiz nutuk söyledik (Vatan İçin) şiirinden daha politik bir metin olabilir mi, sorarım size. Bir de şu var, bu şiir bana nedense 19.yüzyılın büyük Macar şâiri, 26 yaşında harp meydanında ölen Petőfi ile yine 19.yüzyılın büyük Macar hatip ve politikacısı Kossuth’ u hatırlatır hep. (Ki 92 yaşında ölmüştür)

Türkinfo : Şâir bilhassa yeni biçimli şiirlerinde minimalist bir tavır tutturup hayli kısa ürünler vermiş. Bu şiirleri de bestelediniz mi, nasıl hareket ettiniz?

Onur Toparlak: Evet, bu tespitiniz doğru. Şiirler kısacık. Birkaç satır içinde diyeceğini deyip bitiveriyor. Aynı havadaki şiirleri ard arda eklemek suretiyle farklı bölümleri olan bir şarkı ya da fasıl gibi düşündük. Türk Sanat Musikisinde makam akış geleneği vardır. Örnek olarak “İstanbul’dan ayva da gelir nar gelir” diye başlayan ve curcuna, semâî, sofyan, nim sofyan, vahde gibi usullerle devam eden bir seri var. Altı kısa şiir. Ama bütünüyle düpedüz bir hicaz faslı oldu. (Ki hicaz şâirin de en sevdiği makamlardan biriydi).

Türkinfo: Biraz da sizi tanıyalım, konsere hangi şiirle başlayıp bitiriyorsunuz?

Onur Toparlak : Lise arkadaşım Cihan Terlan ile birlikte 70’li yıllardan bu yana bu şiirlerle haşır neşiriz. İlk konserimizi 84 yılında ODTÜ’de verdik. Konserin adı ve açılış parçası GÜN DOĞUYOR (Orhan Veli 70 yaşında) idi. Kapanış parçası ise, bir Cihan Terlan klasiği olan HÜRRİYETE DOĞRU. (Ki bu isim dahi o cunta yıllarında ‘politik’ bulunmuştu. 94 yılında bu kez İstanbul’da ANLATAMIYORUM (Orhan Veli  80 yaşında), 2004 yılında Çorlu’da ESKİLER ALIYORUM (Orhan Veli 90 yaşında), 2014 yılında Peşte’de YAZIK OLDU SÜLEYMAN EFENDİYE  (Orhan Veli 100 yaşında) gibi başlıklarla tekrarlandı. İki, dört, altı, yedi hattâ tek kişi olarak. Şimdi ise üç kişilik bir grup hâlinde, Cihan-Onur ikilisine Akustika grubundan perküsyonist Müge Terlan’ın katılımıyla seslendireceğiz şarkılarımızı.

Türkinfo: Son olarak okurlarımıza ne söylemek istersiniz?

Onur Toparlak; Bir röportajın daha sonuna geldik. Ne şiirsiz kalın ne şarkısız.

etkinliğimize katılmak için lütfen şu link üzerinden kayıt yapınız>>>