Ünlü Macarlar: Vilmos Zsigmond – Dünyanın en büyük on kameramanından biri

Vilmos Zsigmond dünyaca ünlü Macar film kameramanıdır. 1978 yılında çevrilen ve Robert de Niro’nın başrolünü oynadığı “Geyik Avcısı” ve 1977 yılında Steven Spielberg’in yönetmenliği yaptığı “Üçüncü Tür Yakınlaşmalar” onun filmleridir. Ve bu filmiyle en iyi kameraman Oscar ödülünü de kazanmıştır. 

Vilmos Zsigmond 1930’da Macaristan’ın Szeged şehrinde doğdu. Babası futbolcuydu. Hem kaleci ve hem de antrenör olarak futbolun içindeydi. Annesi de memur olarak çalışıyordu. İlkokul ve liseyi Szeged şehrinde okudu. Ama daha çocukluk yıllarından itibaren fotoğrafa ve fotoğrafçılığa olan ilgisi biliniyordu. Çocukluğundan beri babasının eski bir fotoğraf makinesiyle fotoğraf çekmek en sevdiği uğraştı. Liseyi bitirdikten sonra Budapeşte’deki Film ve Tiyatro Yüksek Okulu’na kaydoldu ve 1955’de Kamera bölümünden mezun oldu.

1956 devriminde sokaklarda yaşananları okuldaki arkadaşlarıyla birlikte kaydetti.  Yine aynı yılın Kasım ayında da daha sonra “Easy Rider” filminin kameramanı olarak ün kazanacak olan meslekdaşı László Kovács ile birlikte Macaristan’ı terk etti. İki kameraman ayaklanmanın bastırılmasının ardından baskı döneminin başladığı Macaristan’dan kaçarken kendi çektikleri 1956 olaylarını anlatan neredeyse on bin metrelik film arşivini de yanlarında götürmüşlerdi. Bu görüntüler daha sonra tüm dünyada ünlü oldu. Batı dünyasının 1956’da Macaristan’da neler olup bittiğini anlamasında bu görüntülerin payı büyüktü.

Amerika’ya yerleşmelerinin ardından Vilmos Zsigmond’un hayatını normal bir çizgiye sokabilmesi için neredeyse on yıl geçmesi gerekecekti. İlk başlarda fotoğraf atölyelerinde çalıştı, fotoğrafçılık yaptı. Belgeseller ve reklam filmleri hazırladı.

Altmışlı yıllardan itibaren Amerika’da Avrupa filmlerine olan ilgi artmaya başladı. Özellikle yeni Fransa film akımı gençler arasında çok seviliyordu ve bu da Vilmos Zsigmond’a ve onun çalışmalarına olan ilgiyi arttırmıştı. O, Amerika’daki meslektaşlarında olmayan bir şeyi, Avrupa filmini ve kamera kullanma tarzını iyi biliyordu. Sovyet filminden, Fransa ve İtalya film ekolüne kadar Avrupa’daki gelişmeleri yakından tanıyordu. Ve onun kamera bakışında da bu yansıyordu. İlk önemli çalışması yönetmen Peter Fonda’nın bir filmiyle oldu. Daha sonra da Robert Altman’ın yönetmenliğini yaptığı McCabe & Mrs. Miller filminde kamera ona emanet edildi.

Hollywood’un o dönemdeki tüm ünlü yönetmenleriyle birlikte çalıştı.  Robert Altman, John Boorman, Michael Cimino ve Steven Spielberg filmlerini çekti. 65’den fazla filmin görüntü yönetmenliğini yaptı.

En önemli çalışmaları 1978’de Oscar ödülü kazanan “Üçüncü Tür Yakınlaşmalar”, yine Oscar adayı olan “Geyik Avcısı”  ve 2006’da çekilen “The Black Dahlia” filmleridir.

Kendini ve çalışmalarını anlattığı anılarında hep insanla ilgili filmleri çekmeyi sevdiğini söyler. 1960’lı yıllardan itibaren ortaya çıkan yeni Amerikan film akımın önde gelen şahsiyetlerinden biri olmuştur. Kameraman olarak dünyaya bakışı, kendine özgü aydınlatma tekniği ve insan öyküleri onu farklı kılmıştır.

Vietnam savaşını anlatan “Geyik Avcısı” filmini bir söyleşide en iyi filmi olarak tanımlar. Bu film her ne kadar Oscar’a aday olmuşsa da Oscar ödülünü kazanamamıştır. Ancak İngiliz Film Akademi (BAFTA) büyük ödülünü kazanmıştır.

Vilmos Zsigmond pek çok film dalında çalışmıştır. Musicalden belgesele, erotik thrillerden televizyon belgesellerine kadar çok alanda verimli bir sanat hayatına sahiptir. Stalin ile ilgili bir belgeseli 1992’de Emmy ödülüne aday gösterilmiştir. 2007’de ise Brian De Palma tarafından yönetmenliği yapılan ve onun çektiği “The Black Dhalia” filmiyle 4. kez Oscar adayı olmuştur.

Çektiği ilk Macar filmi 2002 yılında çekimi yapılan Bank Ban filmidir. Bu filmle de Cameraimage Festivalinde büyük ödüle layık görülmüştür.

1999’da Amerikan Kameramanlar Derneği’nin “Yaşam Onur Ödülü”  2014’de Cannes Festivali “Yaşam Onur Ödülü”  kendisine verilmiştir. 2003 yılında dünyanın gelmiş geçmiş en büyük on kameramanı arasına seçilmiştir.

2016 yılında 86 yaşında hayata veda etti.

Ölümünden biraz önce Fransız yönetmen Pierre Filmon kendisiyle „Vilmos Zsigmond ile üçüncü tür yakınlaşmalar” adıyla bir söyleşi belgesel film hazırlamıştır.

Türkinfo

 Macaristan Ankara Büyükelçiliğinin desteğiyle hazırlanmıştır.