Ünlü Macarlar: Péter Esterházy – Postmodern Macar edebiyatının en büyük yazarı

Macar tarihinde önemli bir yer tutan aristokrat Esterházy sülalesinden olan yazar 1950 yılında Budapeşte’de doğdu. Dedesi Móric Esterházy 1917 yılında kısa bir dönem Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştı. Babası Mátyás Esterházy tercüman ve çevirmen olarak hayatını sürdürmüştü.

1956 Macar ayaklanması döneminde dedesi ülkeyi terk ederken, Péter Esterházy’nin ailesi ülkede kalmayı tercih ettiler. Yazar liseyi bitirmesinin ardından üniversitede matematik eğitimine başladı. Mezun olduktan sonra da Sanayi Bakanlığına bağlı bir enstitüde işe girdi. Çalışma hayatı 1978’e kadar sürdü. O tarihten itibaren hayatını sadece yazar olarak sürdürmeye karar verdi. Yayın hayatında 1979 yılında çıkan Üretim romanı (Termelési-regény) adlı kitabıyla dikkatleri çekti. Sosyalist realist edebiyat akımının bir tür eleştirisi olan kinayeli roman,  ülkede insanların rejimle uzlaşmalarını vicdani olarak nasıl kabul edilebilir hale getirdiklerini ele alıyordu. Kitap yazara ün sağladı.

Aynı dönemde Péter Esterházy Macaristan’ın en tanınmış yazarlarından Géza Ottlik’e 70. doğum günü için hazırladığı bir sürprizle gündeme geldi.  Esterházy, Géza Ottlik’in en ünlü romanı olan Sınırdaki okul  (Iskola a határon) adlı kitabını kendi el yazısıyla tek bir dosya kağıdına sığdırmıştı. Kitap 400 sayfaydı ve yazar bunu tek bir dosya kâğıdına yazabilmek için 4 ay boyunca, toplam 250 saat çalışmıştı.

1980’li yıllardan itibaren arka arkaya pek çok kısa roman yazdı. 1988 yılında edebiyat incelemeleri üzerine hazırladığı kitabının ilk cildi yayınlandı. 2001 yılında en ünlü romanlarından biri olan Harmonia Caelestis yayınlandı.  Kitap bir aile romanıydı ve özellikle de yazarın babasının hayat öyküsüydü. Aristokrat ailenin tarih içinde hayatını anlatan roman bir bakımdan da Macar ulusunun tarihiydi. Büyük bir tirajla basılan kitap yazara uluslararası bir ün de sağladı. 2002 yılında romana ek olarak hazırlanan ikinci kitap (Düzeltilmiş Baskı) bir dramı anlatıyordu:   Bulunan yeni belgelerin tanıklığına göre Harmonia Caelestis’te öyküsü anlatılan babanın sosyalist düzende rejim adına muhbirlik yaptığı ortaya çıkmıştı ve yazar kendisi için de sır olan bu olayı açıklayarak bir önceki kitabına yeniden şekil veriyordu.

Péter Esterházy’nin toplam 30 eseri yayınlandı.

Sadece roman yazmadı, dram ve senaryo da yazdı. Eserleri sahnelendi, öykülerinden film çevrildi.

Esterházy aynı zamanda sıkı bir sporcuydu. Bir zamanlar futbol da oynamıştı. Kardeşi Márton  Esterházy ise profesyonel bir futbolcuydu.  29 kez milli olmuş ve Macaristan dışında da forma giymişti. Yazar bir televizyon programında spor üzerine konuşurken bir kez şunları söylemişti: “ben iyi bir taraftar olmadım, ama her zaman bir futbolcu oldum.  Artık düzeyim neyse, o kadar. Sanırım 3. ligde oynardım”.

Péter Esterházy 2014 yılında, Macaristan’ın Onur Konuğu ülke olduğu Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı’na katıldı, Türk kitapseverlerle buluştu.

2015 yılının Ekim ayında bir Macar edebiyat dergisinde kansere yakalandığını anlatan bir yazısı yayınlandı. Pankreas kanseriyle mücadele ettiğini, hastalığı üzerine bir kitap yazdığını anlattı.  “Pankreas Günlüğü” adını verdiği kitap Esterházy’nin açılışını yaptığı 2016 yılının Macar kitap haftasında yayınlandı.  Bir ay sonra da Esterházy 66 yaşında hayatını kaybetti.

Péter Esterházy post modern Macar edebiyatının en önemli temsilcilerinden biriydi. Avrupa’da sık sık edebiyat toplantılarına katılırdı. Esprili anlatımı, Macar diline hâkimiyeti, rahat ama derin ifade biçimi onu çok sevilen bir yazar haline getirmişti.  Die Welt 2013 yılında onu en tanınan Macar yazar olarak tanıtmıştı. Macaristan’da, aralarında en önemli Macar sanat ödülü olan Kossuth ödülü de olmak üzere en az 20 ödüle layık görüldü.Pek çok yabancı ödül de aldı. Eserleri 20 dile çevrildi.

Türkinfo

Macaristan Ankara Büyükelçiliğinin desteğiyle hazırlanmıştır.