Polonya ve Çekya, Avrupa Birliği ortalamasının üzerinde büyüdü

PETR SKLENÂR (J&T Banka Baş Ekonomisti) – PAVEL RYSKA (J&T Banka analisti)

COVID-19 salgını ve beraberinde hükümetlerin getirdiği kısıtlamalar, tüm Orta Avrupa ekonomilerini vuran ve etkisinin devam etmesi muhtemel bir şok yarattı. Bununla birlikte, Polonya, Çekya, Slovakya ve Macaristan’ın AB ortalamasının üzerinde bir ekonomik büyüme gerçekleştirmesi beklenen ülkeler arasında yer almasının birkaç nedeni olduğunu gözlemliyoruz.

Ülkelerimiz, son yıllarda dış ticaretteki büyüme oranlarıyla liderler arasında yer alıyor. Vişegrad Grubu ülkelerinin ihracat değerleri 2000 senesine göre 7-10 kat artış gösterdi. 64 milyon insanın (dünya nüfusunun % 0,8’i) yaşadığı bölgemiz, küresel GSYİH’ya % 1,2 katkıda bulunurken, küresel ticarete katkısı ise % 3,3’ü aşıyor. Önemli miktarda doğal kaynak (ham petrol, doğal gaz, metal cevheri) rezervimiz olmamasına rağmen, ülkelerimiz ticaret fazlası veriyor. 1990’larda başarılı bir ekonomik dönüşüm geçirdik ve bugün dünya pazarında rekabetçi fiyatlarla yüksek kaliteli ürünler sunuyoruz. COVID-19 salgınının neden olduğu şok bile bu durumu değiştirmedi – Polonya ve Çekya dış ticaret fazlasında rekora doğru ilerliyor.

İhracatının üçte birini Almanya pazarı oluşturduğu için, Çek ekonomisinin büyük ölçüde Almanya’ya bağımlı olduğu sık sık vurgulanıyor. Polonya örneğinde de benzer bir durum söz konusu. Polonya ve Çekya, Almanya’nın ana ticaret ortakları arasında yer alıyor. Almanya’nın en fazla ithalat yaptığı ülkeler arasında ilk dört sırayı Fransa, ABD, Hollanda ve Çin alırken, Polonya bu sıralamada 5. ülke konumunda, Çekya ise 7. sırada yer alıyor. Örnek verecek olursak: Almanya ile Çekya arasındaki 92 milyar Avroyu aşan yıllık dış ticaret hacmi, Almanya’nın Rusya ve Türkiye ile olan toplam ticaret hacmi ile aynı seviyede.

Polonya, Çekya ve Macaristan Avro bölgesinde olmamalarına rağmen, Almanya ile ticaretlerindeki konumlarını güçlendiriyor – ya da belki de bu bölgede olmamaları sayesinde güçlendiriyor. Para birimlerinin dalgalı döviz kuruna sahip olması, ekonomilerinin dışarıdan gelen şoklara daha iyi tepki vermesini sağlıyor. Son on yılda bu türden üç şok yaşandı: küresel mali kriz, Euro bölgesi krizi ve şimdi de COVID-19 krizi. Slovakya, 2000-2008 yılları arası Almanya’ya yaptığı ihracatta en yüksek artış değerine sahipken, Euro bölgesine dahil olduğu 2009 yılından bu yana ihracatındaki artışın V4 ülkeleri arasında en düşük seviyede seyrediyor olması, bu durumu çok daha net bir şekilde açıklıyor. Bir şok durumunda ihracatçıların pozisyonunu rahatlatması kabiliyetiyle, yerel para biriminin değer kaybının sağladığı fayda, nispeten durgun dönemlerde sabit döviz kurunun sağladığı faydalara nazaran daha ağır basmaktadır. Yerel para birimleri bölgemiz için bir avantajdır.

V4 grubunun bir diğer avantajı da makroekonomik istikrardır. Bölgemizdeki en yüksek kamu borcuna sahip Macaristan’ın borcunun bile GSYİH’nın yaklaşık yüzde 70’ini (2020 ortası) oluşturduğu göz önüne alındığında, bu rakamın AB ortalamasının (GSYİH’nın %88’i) ve Euro Bölgesi’nin (GSYİH’nın %95’i) oldukça altında olduğu görülmektedir. V4 ülkelerindeki enflasyon son zamanlarda biraz yüksek olsa da, hala istikrarlı – yaklaşık %3 dolaylarında. Çekya ve Polonya’da, işsizlik oranı %3 civarında olup bu oran tüm AB ülkeleri arasındaki en iyi sonuçtur. Macaristan’da işsizlik oranı %4,5 civarında olsa da, bu rakam Euro bölgesi ortalamasının kabaca yarısı kadardır. Tüm V4 ülkeleri ticaret fazlası veriyor. İşsizlik oranının düşük olması ve nispeten düşük borç yükü, finans ve bankacılık sektörlerinin iyi durumda olmasına fayda sağlıyor.

Orta Avrupa ülkeleri önümüzdeki on yıla, çoğu Avrupa ülkesinden daha iyi bir ekonomik kalkınma perspektifiyle giriyor. Muhafazakar bir ekonomi politikası yürütülmesi, esnek döviz kuruna sahip yerel para birimlerinden fayda sağlanması ve işletmelerin gereğinden fazla yasal düzenlemelerle kısıtlandırılmaması, bu avantajı elde etmenin koşuludur.

Bu makale, Varşova Menkul Kıymetler Borsası tarafından gerçekleştirilen “Orta Avrupa’nın 10 Yılı” projesi kapsamında “Wszystko Co Najwazniejsze” adlı Polonya dergisinde eşzamanlı olarak yayınlanmaktadır.

www.dunya.com