Osmanlı dönemi Macaristan’da kültür ve benlik

Macaristan’da “Osmanlı hakimiyeti döneminde Kültür Ve Benlik” ismi taşıyan bir kitap yayınlandı. Eser 2008 yılında Esztergom’da yapılmış bir ilmi konferansın konuşma metinlerinden oluşuyor.

Redaktörlerinden biri olan Macaristan Bilimler Akademisi Edebiyat Araştırma Merkezi görevlisi Pál Ács eserin 35 değişik çalışmayla beraber 16-17. yüzyıllardaki Türk hakimiyeti döneminde çeşitli bilim dallarına mensup olan bilim adamlarının özellikle benlik konusuna odaklanan incelemelerini içerdiğini belirtti.

Pál Ács “Osmanlı döneminde her geçen gün gelişen ve aynı zamanda çeşitlenen benlikler çok ilginç bir süreç olmuştur. Örneğin üçe bölünen Macaristan’da millete, krala, şehre veya dine göre çok yönlü tanımlamalar yapılmıştı. Türklerin kendilerini tanımlaması da aynı şekilde çok yönlüydü çünkü Osmanlı ordusunda Boşnaklar da vardı.” dedi

Söz konusu çalışma Budapeşte Edebiyat Araştırma Merkezi kurucusu Prof. Tibor Klaniczay’nın girişimi üzerine başlamıştı. Profesör Klaniczay, bir tarihi dönemde çok etnikli bir toplumda kültürlerin yan yana yaşamasının üzerinde durulması gereken bir fenomen olduğunu ifade ederek meslektaşlarının bu konudaki merakını da uyandırmıştı.

Eser, benlik kavramına farklı açılardan yaklaşırken Macar edebiyatında ve kültüründe Türklerin yeri ile sanat tarihi ve kitapçılığın Türk ve Macar tarihinde ortak noktaları da inceleniyor. Ayrıca Macarların Türklerle olan savaşlara bakış açısı ve Macarların Osmanlı dönemi sonrasında Türkler hakkındaki izlenimleri, Türk folklor ve müziği de kitapta yer alan konulardan bazıları…

Kitap daha önce hiç bir bilim adamı tarafından yayınlanmamış yenilikler içeriyor. Ayrıca, Budin Müftüsünün özel arşivinde yer alan ve her türlü bilim dalını kapsayan eserlerin listesi ve Macar Prensi İmre Thököly’nin yakın danışmanın Osmanlı İmparatorluğu topraklarındayken yazdığı daha önce ortaya çıkmamış bir mektup da  kitaba alınmış.

İmre Thököly 1657 – 1705 yılları arasında yaşamış ve genç yaşta Macar tarihinde önemli rol oynamış ve Macar Protestanlarının Avusturya’ya karşı yürüttükleri mücadelenin önderliğini üstlenmiş önemli bir şahsiyettir. Macar tarihinde olduğu kadar Osmanlı tarihinde de döneminin önemli isimlkerinden biri kabul edilen Thököly, Osmanlı İmparatorluğu’nca Orta Macar krallığına tayin edilmiş, İkinci Viyana Kuşatması’nda da Osmanlı İmparatorluğu’nun yanında yer almıştır. Hayatının son dönemlerini Osmanlı topraklarında geçirmiş ve İzmit’te hayatını kaybetmiştir.