Bir varmış, bir yokmuş: Macar Halk Masalları kitabı Türkiye’ye gelmiş

Macaristan’dakiler – 7 ya da 70 yaşında da  – bu müziği duyunca ya da bu resmi görünce hemen tanırlar: Magyar népmesék, yani Macar Halk Masalları. Bu çizgi film serisini 1980’den 2012’ye kadar Macar Televiziyonun’da izleyebilirdik. Bugün ne zaman istesek  Youtube videolarında bulabiliriz.

Nerden gelmiş bu masallar? Nasıl bu kadar popüler olmuşlar?

Halk masalları – bütün Dünya’da olduğu gibi – Macaristan’da da ağızdan ağıza, birbirlerine anlatan insanlar tarafından yayılmışlardır. Kelimeler her zaman biraz eklenmiştir, ya da biraz çıkartılmıştır.

Neredeyse her hikayede Macarlar için önemli olan üç sayısı ile karşılaşabiliriz. Üç prenses ya da prens, üç deneme, üç fakir adam ya da üç iyi eylem gibi ve yine devler, cüceler, ejderhalar, cadılar da bulunmaktadır, bu da hikayelere oldukça heyecan katmaktadır.

1800’lerde bazı yazarlar ve halk araştırmacıları bu masalları toplamaya ve yazmaya başlamışlardır. Bir çoğu daha sonra masallardan kendi hikayelerini yazan ünlü yazarlardır. En önemli isimler: Elek Benedek(1859-1929), János Kriza (1811-1875), László Arany (1844-1898), Ferenc Móra  (1879-1934), Gyula Illyés  (1902-1983). En ünlülerden biri Elek Benedek’tir, 2005 yılından beri her sene 30 Eylül’de onun doğum gününde Macar halk masalları gününü kutlamaktayız.

1 of 3

Hemen hemen her Macar çocuk bu kitaplardan duyduğu ya da okuduğu masallarla büyümüştür. Sonra televizyonda izlemiş ve o devler, cüceler, ejderhalar, cadılar prensesler ve prensler renkli renkli ekrana çıkmışlardır. Masalları anlatan ses de cok sevdiğimiz, ünlü bir aktör Gyula Szabó’dur. Müziği bugün de sahnelerde olan Kaláka müzik grubunundur.

Macarca bilmeyenlere, masalları sevenlere film yapım şikerti (Kecskemét Film Stúdió) ayrı bir – Hungarian Folk Tales isimli – Youtube kanalı . Tam 100 filmi orijinal animasyonla, ama inglizce sesle izleyebilirsiniz.

Merak ettiğiniz, ama ne macarca ne inglizce bilmiyorsanız, size iyi bir haberim var. 2014 yılında Marifetli değirmencik ve diğer masallar adlı bir kitabı Türkçe, ama macar bir yayınevi tarafından yayınlandı. Bu gerçekten olaganüstü kalitede hazırlanan kitapta macar halk masallarından 9 tane okuyabilirsiniz ve filmlerden rengarenk kareler de görebilirsiniz. Tercümesini Emel Dev yapmış.

Kötü bir haber de var: bu kitap raflara hiç konmamış, ticari amacla yayınlanmamıştır. Ama internet sayfalarında araştırmakta fayda var, ben kendim de böyle – ikinci el kitabları satan – bir türk internet sitesinden buldum ve aldım.

Şimdi sizinle Kuzgun Yanko isimli hikayenin bir bölümünü paylaşıyorum.

Yanko bu zor görevden çok korkmuş. Ne yapsın? ……

– Ne oldu Efendim? demiş yardım ettiği karınca.

– Başım büyük belada karınca arkadaşım, diyerek başlamış yakınmaya.

– Bunun için sakın üzülme sen, demiş karınca Yanko‘ya, bak görüyorsun arkadaşlarım da burda, şimdi biz bu işi güzelce yapıp sana teslim edeceğiz.

Öyle de olmuş. Sabah gün doğduğunda darı ayrı yığında darının otları ayrı yığındaymış.

Buna gören Kral gözlerine inanamamış.

Erdem Éva – Türkinfo