Anlamlı bir proje: “Vedd Magadra” 2019

Tanık olduklarımız karşısında vicdan muhasebesine düştüğümüz, kendimizce cebelleşerek üstesinden geldiği bir takım sahneler vardır. Rahatsız eder, üzerine düşündürür ama bir süre sonra belleğimizden yok olur gider. Hele Budapeşte’de yaşıyorsanız bu hatırlatmalarla epeyce sık karşılaşırsınız, bir meydan, bir dükkanın önündeki minik pasaj, bir alt geçit, bu alanları kendine ev yapmış,  hayatta kalmaya çalışan kişilerle doludur.

Evsizlik Macaristan’ın tartışmalı bir sorunsalı. Geçtiğimiz yılın Ekim ayında hükümetin aldığı karara göre evsizlik “yasak” hale getirilmiş, çıkartılan yeni yasaya göre evsiz olarak yakalanmak suç sayılmıştı. Bu durum yerli ve uluslararası basının dikkatini çekerken, uzun bir süre evsizlerin ağırlıkla yaşadığı meydan ve altgeçitleri boş gördük ancak bir süre sonra bu kişiler yeniden sokaklarda belirdi. Yapılan araştırma ve toplanılan bilgi, evsizlere sunulan barınma şartlarının sokaktan daha iyi olmadığını gösteriyordu.[1]

Gelelim “Vedd Magadra!” (Put it On!, Türkçe’ye çevirirsek, “Üzerine Al!”) adlı projenin içeriğine. Projenin kurucu isimleri çok yakın iki arkadaş olan Kegyes Julia (reklam yazarı) ve Virag Zsofia (staylist). İlk ayağı 2018’de başlayan proje, Macaristan’daki vergi sisteminin bir uygulaması için çağrı yapmaktaydı.  Macaristan’da çalışanlar kendilerinden kesilen gelir vergisinin % 1’ini istedikleri bir hayır kurumuna bağışlayabiliyorlar. İşte bu noktada “Vedd Magadra 2018” projesi, vergi ödeyen vatandaşlara çağrı yapmış onları bu %1’lik Vergi geri-dönüşü için çeşitli sosyal organizasyonlara yönlendirmişti.[2]

Geçen yılki girizgâhın ardından bu yıl Vedd Magadra’da tek bir tema ve daha derinlemesine işlenen bir konu var. Yazının başında bahsettiğim evsizlik ve içimizdeki vicdan muhasebesine karşılık olarak Julia ve Zsofia tekrar bir araya gelmişler ve düşünmenin-üzülmenin ötesine geçmek için bir adım atmışlar. Her ikisinin de mesleklerini ve yeteneklerini ortaya çıkardığı bu projede, kendilerinin tasarladığı ve sembolik bir anlamı olan polar kazakları hazırlamışlar.

Bu noktada devreye giren, Daige adlı tasarım kıyafet markasının sahibi olan başka bir yakın arkadaşları Toth Melinda da onlara katılmış ve kazaklar Daige markası altında hazırlanmış.[3]

Bu kazak üst kısmında yer alan “battaniye” deseninden hareketle sokakta ısınmaya ve sarınmaya ihtiyaç duyan kişilerin varlığına hem bir gönderme, hem de projenin ismiyle önerdiği gibi “Üzerine Al!”, yani hem giyin hem de ‘sorumluluk al’ anlamlarını taşıyor. Özetle proje bu kazakların satışına çağrı yaparak, gelirinin tamamını Oltalom Karitatív Egyesulet’ e bağışlıyorlar.

Tabii projenin tamamı gelir toplamak üzerine yoğunlaşmış değil. Buradan kamuoyuna sunulan mesaj ve çağrılar da bulunmakta. Julia ve Zsofi’nin  projesinin birçok aşamasında doğrudan tanık olmuştum ancak onlardan bu konuya değinmelerinde nelerin etkili olduğunu duymak istedim.

Zsofia kendi mesleklerini işaret ederek, modanın aslında bencil bir sektör olduğunu ama iyi değerlendirilirse güzel sonuçlar için kullanılabileceğini; geçen yılki sosyal organizasyonlara yapılan vergi dönüşü desteklerini bu yıl sadece evsizlere destek olan bir dernek için şekillendirdiklerini söylüyor.

Moda sektörünün içinde olup, modanın çoğunlukla bireysel zevk ve harcamaya dayalı olduğu eleştirel düşüncesini getiren Zsofia Virag, mesleğini ve mesleki çevresinden aldığı desteği daha faydalı işler için kullanmayı seçmiş Vedd Magadra ile.

Julia Kegyes de konuya empati ve sağduyu gözünden bakarak geçen yılın Ekim ayında tasarlanan yasa ile evsizliğin suçluluk ve rahatsızlık ile bağdaştırıldığını ve ülkede yaygın olan ‘ses çıkarmak’ yerine ‘kenara çekilme’ eğilimine  değiniyor. Belki de bu eylemsizlik ve duyarsızlığa bir nebze dikkat çekmek için yaptıkları projede, satılan bir adet kazak ile evsiz biri 10 günlük barınma desteği alabiliyor.

Projenin altyapısını oluşturan ve gelirini bağışladığı kurum Oltalom Karitatív Egyesulet 1989’da kurulan bir organizasyon ve ana hedefi toplumdan dışlanmış veya dezavantajlı guruplara destek olmak. Organizasyon, sosyal bağlar, finansal yardım, barınma, mesleki destek, bedensel ve psikolojik yardım ve aile bakımı gibi farklı alanlarda çalışmalar yapmakta.

Vedd Magadra gönüllüleri Zsofi ve Julia bu organizasyonun başındaki Gabor İvanyi ile bir söyleşi gerçekleştirmişler ve projeleri için gereken bilgi ve söylem çerçevesini bu alanın uzmanından öğrenmişler. [4]   Söyleşide İvanyi’nin de belirttiği gibi, evsizlik meselesi ele alması ve önüne geçilmesi çok kolay bir mesela değil. Devletin tek başına gösterdiği çaba da bu sorunu çözmeye yeterli olmayacak, dolayısıyla daha merhametli bir toplum yapısı oluşturarak, devletin sorumluluklarını ve görevlerini hafifletecek bir sitem yaratmak gerekmekte.

Evsizlik elbette yalnızca Macaristan’ın ayıbı değil, maddi gelir ve düzenin topluma adaletsizce dağıtılması nedeniyle bazıları bu düzende tutunamıyor ne yazık ki. Bu yüzden tıpkı bu projede yapılan çağrıda olduğu gibi sorumluluğu “üzerine al” hem de bu sefer sahiden üzerine giyeceğin bir battaniye- kazak ile sokağa mahkûm olmuş kişilere de destek ol. Mesaj bu.

Satın almak için bu linki  kullanabilir, proje ile ilgili detaylar için Vedd Magadra web sayfasına göz atabilirsiniz.

Cansu Sizgen – Türkinfo

[1] https://www.theguardian.com/global-development/2018/oct/10/hungary-homeless-fear-they-are-viktor-orban-next-target

[2]  http://veddmagadra.com/2018.html

[3] https://daige.bigcartel.com/

[4] http://veddmagadra.com/interview