Balkan gezisi

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Hürriyet Gazetesi’nde Balkan Gezisi yazısında Macar şair Sándor Petöfi’nin doğumunun 200. yılında anılacağını yazdı.

SÁNDOR PETŐFİ

2022 ve 2023 yılları dünyada ve Türkiye’de Sándor Petőfi’nin 200. doğum yıldönümü olarak anılacak. Türkçeye bu yıldönümü dolayısıyla Dursun Ayan ve Edit Tasnádi’nin hazırladığı “Sándor Petőfi” isimli zengin muhtevalı bir kitap kazandırıldı. Edit Tasnádi Macar Türkolojisinin yetiştirdiği yetenekli kalemlerden, zor tercümelerin üstadıdır.

Her Macarın sevdiği; milli şair ve kahraman Sándor Petőfi’den yaptığı çeviriler, doğrusu şiir tadını kaybetmemiş. Bizde Sándor Petőfi çevirileri 1920’lerde başlar. Yeni harflerle orijinal dilden tercümeleri Sami Özerdim yapıyordu. Şimdi artık Hungarologlarımızın sayısı artıyor.

Petőfi, Macar özgürlük savaşına katıldı. Macar Polonya ordularının başkomutanı olan General Jozef Bem, yani Türkiye’ye göçüp Müslümanlığı seçen ve Murat Paşa unvanını alan Haleb’in kahraman valisinin maiyetindeydi. Eğer son safhada Macaristan’da, savaşta ölmeseydi bize sığınanlardan biri olurdu.

Dursun Ayan ve Edit Tasnádi’nin hazırladığı “Sándor Petőfi” kitabının 139. sayfasındaki “Lenkei’nin Bölüğü” adlı Petőfi’nin uzun şiirinin çevirisi var. 1847 yılının özgürlük savaşı sırasında yazılmış; fazla söze gerek yok, bunu okuyunca bile Petőfi’nin ne kadar usta bir şair olduğu anlaşılıyor. İkinci şiir de yine aynı kitaptaki “Deli”; savaş şairinin duygusal dünyasını ifadesindeki renkliliği gösteriyor.

ORİJİNALDEN ÖRNEKLER

Kitabın ekler kısmında Petőfi’nin İkbal’in tercüme ettiği Farsçadan ve Necmi Seren’in 1928 çevirilerinin orijinal baskılarından örnekler de var.

1848’de Macarların Cumhuriyet ilan edip Polonyalı alaylarla birlikte Avusturya ve Rusya’ya direndikleri malum fakat üstün kuvvet karşısından bilhassa Rusya’nın generali Paskieviç’e yenildikten sonra Türkiye’ye sığındılar. Tarihçilerin nakline göre Rus general amansız cezalandırmada Avusturyalılarla birlikte hareket etti. Türk İmparatorluğu ise kendisine sığınan kahramanları iade etmedi. Bu yakın tarihimizin en mühim olaylarındandır. O dönemden kalma mültecilerin çocukları hâlâ burada yaşıyor.

Petőfi, Macar tarihinin en hareketli anında hürriyeti ve vatanseverliği haykıran ve Macarlar için güzel dilli ve üslublu şairdir. Tercümelerde biz de bunu hissediyoruz. Kitabın ekindeki orijinal örnekleri verilen M. İkbal’in Farsça çevirisi bir başka müzikal zenginlik. Bunun yanında ekler kısmında Enis Behiç Koryürek, Mehmet Emin’in çevirileri de var.

Kaynak

Kitap hakkında bilgiler