Ignác Kúnos’tan Edit Tasnádi’ye: “Binbir Gündüz Masalları”

Edit Tasnádi’nin çevirisi “Ezeregynappal meséi -Binbir gündüz masalları”  (Ignác Kúnos’un notlarıyla- Doksan Sekiz Türk Halk Masalı) kitabının tanıtımı gerçekleştirildi. Kitabın çevirmeni Edit Tasnádi çoğumuzun yakından tanıdığı, Türk edebiyatının Macaristan’da tanınmasını sağlayan bir isim.  György Hazai Şarkiyat Araştırmaları Vakfı  tarafından düzenlenen kitap tanıtım etkinliği geçtiğimiz günlerde vakfın kütüphanesinde yapıldı.

Etnolog halk bilim uzmanı Mihály Hoppál  Macar ve Türk halk masallarındaki motiflerin benzerliğini vurgulayan bir konuşma yaptıktan sonra sözü kitabı yayına hazırlayan ve masalları Macarca’ya  çeviren Edit Tasnádi’ye bıraktı.

Edit Tasnádi; ünlü türkolog Ignác Kúnos’un   1887-1889 yıllarında yazdığı iki ciltlik eserinin içinde yer alan masalların Macar okuyucu ile buluşturmayı öğrencilik yıllarından beri istediğini, bu hayalini gerçekleştirmekten büyük mutluluk duyduğunu belirtti.  İmza töreninden ve konuşmaların ardından verilen resepsiyonda vakfın kurucuları Cecilia Hazai  ve Dr. Kinga Hazai, kitabın çevirmenine pasta sunarak sürpriz yaptılar. Edit Tasnádi aynı gün hem yeni kitabının yayınlanmasını,  hem de doğum günü pastasındaki mumları üfleyerek çifte kutlama yaptı.

Kitabın öyküsü

Macar türkolog Ignác Kúnos ( 1860- 1945) Türk dili, halk edebiyatı ve halk bilim konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır. Almanca ve İngilizce yayınladığı makale ve kitaplarla Türk halk edebiyatının batı ülkelerine tanıtılmasında öncü olmuştur. Hocası Ármin Vámbéry  gibi o da Osmanlı topraklarına seyahat etmiş, yirmi beş yaşında İstanbul’a gelerek  Macar Osman Paşa’nın (doğumu Adolf Farkas) ailesine misafir olmuştur. Paşanın kızı Şair Nigar Hanım ve paşanın Türk olan karısından masallar dinlemiştir. Bilahare Anadolu’yu dolaşmıştır. 1885’te gerçekleştirdiği bu seyahati sırasında pek çok derleme yapmıştır.

Kúnos verimli geçen gezinin ardından, derlediği yüzlerce atasözü, hikaye, türkü, bilmece, mani ve masal içeren çalışmasını iki cilt halinde (1887-1889) yayımladı: Macarca 43 sayfalık geniş bir önsöz ile yayımlanan “Oszmán-török népköltési gyűjtemény”  ( Osmanlı- Türk Halk Edebiyatı Derlemesi) başlıklı bu eserde (ilk cildinde 74, ikinci cildinde 24 adet) toplam 98 adet Türk Halk Masalı yer almaktadır. 

Kúnos, masalları transkripsiyonla yazdı; Türkçe olarak, Latin harfleriyle, duyduğu şekliyle aktardı.

Büyük ihtimalle iki ciltlik eserin Macarca olan ismi ve 43 sayfalık Macarca önsözü  araştırmacılarımızın masallara ulaşmasının önünde engel oluşturdu. Zira, Türkiye’de yayınlanan Kúnos derlemeleri hep İngilizceden tercüme edildi. Bu alandaki eksiklik ancak 2018 yılında yayımlanan Prof. Meral Ozan’ın (Ocaktan gelen haber:  Török népmesek-Turhan Kitabevi) kitabıyla giderilebildi. 

Benzer bir biçimde Macarların da masallara ulaşabilmeleri Türkçe transkripsiyonlu metinler nedeniyle bugüne değin mümkün olamamıştı. Bu eksikliğin öğrencilik yıllarından beri farkında olan Edit Tasnadi “Oszmán-török népköltési gyűjtemény” adlı iki ciltlik eserin içinde yer alan Türkçe transkripsiyonlu  98 masalı  Macarcaya çevirdi.

Türkinfo