Hungarikumlar: Macar ebelik ve bebek bakım hizmetleri

Bugün Macaristan’da sağlık hizmetlerinin en önemli kısımlarından biri kadınlara hamilelik döneminde sunulan sağlık ve kontrol hizmetleridir. Ebelik ve Bebek Bakım Hizmetleri Koruyucu uzmanları Macaristan’daki tüm hamilelik vakalarını izler, annenin durumunu sürekli kayıt altında tutar ve doğumun ardından da bebeklerle ilgili bu kontrolleri sürdürürler.  

Elbette Ebelik ve Bebek Bakım Hizmetleri koruyucu uzmanları çocuk doktorlarıyla birlikte, çalışırlar, ancak doğumdan sonra da bebeğin psikolojik ve sosyal olarak uygun bir ortamda gelişip gelişmediğine karar verenler Bakım Hizmetleri uzmanlarıdır.

Bebek Bakım Hizmetleri uzmanları bugün üniversite ve yüksek okul mezunudurlar. Bebek bakım uzmanlarının işlevi bugün geri kalmış bölgelerde, şehirlerden uzak köylerde hala çok önemlidir.

Peki, ama bu sağlık sistemi nasıl doğdu?

Bebek bakıcılarının ve ebelerin anne ve bebek sağlığı ile ilgili olarak taşıdıkları hayati önem XX. yüzyılın başlarında tıpta hastalıkları önceden engellemeye yönelik çalışmalarının artmasıyla birlikte fark edildi.

Ama bundan daha önce önemli bir gelişme daha olmuştu. Bu Macar Doktor Semmelweis’in 1850’de doğumdan sonra görülen anne ölümleri ve doğumhanelerdeki sterilizasyon arasındaki bağlantıyı fark etmesiydi. O yıllarda Macar bilim insanının bu keşfi çok kabul görmedi. Tıp dünyası Macar doktoru camiadan uzaklaştırmaya da çalıştı. Ancak Semmelweis’in bu büyük keşfi 20-30 yıl içinde sağlık alanında yeni çığır açmıştı.

Bebek koruyucu uzmanı kavramı ilk olarak kadın doğum profesörü Vilmos Tauffer (1851-1934) tarafından kullanılmıştır. Modern kadın doğum tedavi ve uygulama yöntemleri hep onun adıyla anılır. Kendisi sadece bu alanda doktorlar için ihtisas alanı açmakla kalmamış aynı zamanda modern ebe eğitimini de Macaristan’da başlatmıştır.

O yıllar anne ve bebek sağlığının, ayrı bir bilim dalı olarak ele alınmasının ne kadar önemli olduğunun fark edildiği yıllardı. Macaristan’da anne ve bebek sağlığı üzerine ilk kurum 1915 yılında Ulusal Stefánia Birliği adıyla kurulmuştu. Adını Belçika Kraliçesinden alan bu Vakfın amacı bebek ölümleriyle mücadele etmekti. Bebek ölüm oranları o yıllarda maalesef çok yüksekti. Budapeşte’de doğan her yüz bebekten 15’i hayatını kaybediyordu.  Bu oran taşrada ise % 25’e ulaşıyordu.

Macar Anne ve Bebek Bakım Hizmetlerinin kurulması ise Rockefeller Vakfı’nın desteğiyle ünlü doktorlardan Béla Johan’ın (1889-1983) çabalarının sonucudur. Ünlü doktor daha sonra kendisinin genel müdür olarak çalıştığı Ulusal Sağlık Merkezini kurmuş ve bebek bakım hizmetlerinin de temelini atmıştır.  Dr Johan Béla aynı zamanda Macaristan’da ilk kez antibiyotik tedavi uygulamasını başlatan kişidir de.

Macaristan’da anne ve çocuk sağlığı üzerine hizmet veren tek kurum Ulusal Stefánia Birliği değildi. 1930’lu yıllarda bu alanda faaliyet gösteren Yeşil Haç adında bir kurum daha vardı. Çalışanlarının üniforma giydiği ve kollarında yeşil bir bant taşıdığı kurumun uzmanları anne ve çocuk sağlığının yanı sıra okullarda sağlık, veremle ve cinsel hastalıklarla mücadele, yaşlılara evde bakım gibi konularla da ilgileniyordu.

1951’de kurulan sağlık bakanlığı bu hizmetleri merkezi devlet hizmeti haline getirdi. Hem tedavi ve hem de hastalıkları önleme faaliyetleri artık tek bir merkezden yürütülür hale geldi.

1951’de itibaren her mahalle doktorunun yanında bir de anne ve bebek bakım uzmanı çalışmaya başladı.  Daha sonra ise ayrıca kurulan Anne ve Bebek Bakım merkezlerine ebelik hizmetleri ve uzmanları da dahil edildi.

İşte tüm bu faaliyetlerin bir sonucu olarak Macaristan Avrupa’da bebek ölümlerinin en az olduğu ülkelerinden biri haline geldi.

Türkinfo

Macaristan Ankara Büyükelçiliğinin desteğiyle hazırlanmıştır.